Fotki:

Pierwszy-najnowszy samochód ciężarowy (Star-20 - Star-200)
Autor: Zdzisław Podbielski <>
Źródło: Młody Technik 3/1974 <http://www.mt.com.pl>

Star-20
Jako datę rozpoczęcia produkcji samochodów w Polsce Ludowej przyjmuje się
15 grudnia 1948 r., wtedy to w Starachowicach pokazano oficjalnie delegatom
na Kongres Zjednoczeniowy PPS i PPR pierwsze samochody Star-20. Ale idea
budowy tych ciężarówek zrodziła się zaraz po wyzwoleniu, w maju 1946 r.
rozpoczęto bowiem prace konstrukcyjne, którymi kierowali inżynierowie: Jan
i Jerzy Wernerowie, Bronisław Mrozowski i Mieczysław Dębicki.
Egzemplarze przedprototypowe zbudowano w Zakładach Mechanicznych w Ursusie.
Zakłady Starachowickie w grudniu 1948 r, wykonały złożoną z 20 sztuk
pierwszą serię informacyjną samochodów ciężarowych.
W owych latach Star-20 odznaczał się nowoczesną konstrukcją. Podczas gdy
produkowane po wojnie samochody ciężarowe miały jeszcze silniki ustawione
przed kabiną kierowcy, to w Starze-20 silnik umieszczony był już w kabinie,
umożliwiło to racjonalne rozmieszczenie zespołów pojazdu, zmniejszenie
nieużytecznej jego długości i obniżenie kosztu produkcji.
Na drewnianej skrzyni ładunkowej można było przewozić 3500 kG ładunków.
Ponieważ ciężar własny samochodu wynosił 3400 kG, wskaźnik ładq,wności był
bardzo korzystny. Samochód mógł również holować przyczepę o ciężarze
całkowitym (z ładunkiem) do 4400 kG.
Wysoka moc silnika w stosunku do całkowitego ciężaru samochodu (włącznie z
obsługą) podnosiła wskaźnik mocy, który w przypadku Stara-20 wynosił 11,7
KM/tonę. Dla porównania warto przytoczyć wskaźniki mocy innych samochodów
ciężarowych znanych firm z lat pięćdziesiątych. Tak np. Magirus S4500 i
Berliet GLA5b miały niższe wskaźniki mocy: 10,8 KM/tonę i 10,0 KM/tonę.
Star-20 wyposażony był w 4-biegową skrzynię przekładniową bez
synchronizacji + bieg wsteczny. Hamulce miał hydrauliczne jednoobwodowe.
Zawieszenie samochodu oparto na czterech wzdłużnych resorach piórowych.
Porównując konstrukcję Stara-20 z innymi współcześnie produkowanymi
samochodami można by wytknąć tylko to, że nie miał on silnika
wysokoprężnego, tańszego w eksploatacji niż silniki gażnikowe. Pod innymi
względami przewyższał on jednak samochody innych firm.
Starachowickie samochody poddano w 1950 r. próbom jakościowym w rajdzie
razem z czechosłowackimi Skodami i węgierskim Cseplem. Z próby tej Star
wyszedł zwycięsko. Był to dobry sprawdzian podstawowego modelu samochodu
Star-20, z elementów tego modelu rozpoczęto wytwarzanie odmian pochodnych:
wywrotki i ciągnika siodłowego, samochodu pożarniczego, autobusu i
samochodu terenowego.

Star-200
Może w mniejszym stopniu, niż była w 1948 r. konstrukcja Stara-20, ale
również bardzo nowoczesna w porównaniu z innymi samochodami ciężarowymi
jest konstrukcja najnowszego Stara-200.
Lekko zmodernizowana w stosunku do budowanej od 1968 r. kabina kierowcy
zapewnia dobre warunki prowadzenia samochodu. Jest bogato przeszklona,
kierowca ma dobrą widoczność przez panoramiczną szybę przednią bez słupka
środkowego. Drzwi kabiny otwierane są do przodu, fotele kierowcy i pasażera
mają regulację ustawienia. Kabinę wyposażono w urządzenia
ogrzewczo-wentylacyjne i jest ona skutecznie wyciszona.
Kabina kierowcy Stara-200 eksportowana jest na Węgry i stosowana w
samochodach Csepel.
Skrzynia ładunkowa tej ciężarówki jest metalowa, można w niej przewozić
ładunki o ciężarze 6000 kG. Ciężar własny samochodu wynosi 4200 kG.
Star-200 może holować przyczepę o ciężarze całkowitym do 8500 kG.
6-cylindrowy silnik typu S-359 jest, oczywiście, wysokoprężny. Gdy w
Starze-20 kadłub silnika był żeliwny, to obecnie dla Stara-200 wykonuje się
go z jednolitego odlewu aluminiowego. Kuty wał korbowy osadzony jest w 7
łożyskach, a głowica cylindrów składa się z trzech segmentów
dwucylindrowych, wykonanych z żeliwa specjalnego.
Wskaźnik mocy w stosunku do całkowitego ciężaru pojazdu — 14,1 KM/tonę —
odpowiada współczesnym konstrukcjom samochodów ciężarowych.
Skrzynia biegów ma 5 synchronizowa-nych przełożeń do jazdy w przód plus
bieg wsteczny. W samochodzie zastosowano
hamulce hydrauliczne, dwuobwodowe, ze wspomaganiem pneumatycznym.
Zawieszenie wozu, oprócz wzdłużnych resorów piórowych, składa się z
dodatkowych elementów gumowych, a z przodu są również amortyzatory
teleskopowe.
W porównaniu ze Starem-20 koszt eksploatacji nowego pojazdu znacznie się
obniżył. Silnik Stara-200 zużywa zaledwie 191 taniego oleju napędowego na
100 km.
Produkcja samochodów Star odbywa się na unowocześnionych obecnie maszynach,
sprowadzanych m.in. z Włoch. Na modernizację całej starachowickiej FSC
przeznaczono pokaźne sumy. Star-200 będzie więc wytwarzany nowoczesnymi
metodami, wyrazi się to w wysokiej jakości samochodu.
Wprowadzenie na taśmę fabryczną samochodu Star-200 pociągnęło za sobą
modernizację produkowanych odmian. Obecnie budowany jest już nowy samochód
terenowy Star-266 z napędem na 6 kół, a także przewiduje się wprowadzenie
do produkcji Stara-244 z 4 kołami napędzanymi.

Od Stara 20 do Stara 200
Samochody Star-20 wytwarzane były do 1956 roku. W tym czasie przechodziły
one modernizację. W celu udoskonalenia wyrobu m.in. poprawiono układ
chłodzenia silnika, układ zasilania paliwem i hamulce.
Jak udoskonalano metody wytwarzania samochodów Star, widać z kilku niżej
podanych liczb. W 1956 r. załoga licząca 8300 pracowników bezpośrednio
zatrudnionych przy produkcji samochodów wykonała 9763 szt. samochodów, co
odpowiadało wartości produkcji 1102 min. zł, natamiast w 1964 r. załoga
składająca się 2 10 000 pracowników zbudowała 15500 samochodów wartości
2700 min. złotych.
Po 1956 r. starachowicki samochód przeszedł kolejne fazy modernizacyjne od
modelu Star-20, przez Star-21, Siar-25 do modelu Star-27.
Wprowadzenie w 1962 r do produkcji samochodu Star-27 było ważnym
wydarzeniem, gdyż samochód ten otrzymał po raz pierwszy silnik wysokoprężny
typu 5-53. Koszt eksploatacji Stara-27 w porównaniu ze Starem-20 zmniejszył
się 3-krotnie. 2-krotnie zwiększył się natomiast przebieg do naprawy
głównej (z 40 tyś. km w przypadku Stara-20 do 100 tyś. km dla Stara-27).
Następnym krokiem modernizacyjnym było wprowadzenie nowych modeli — Star 28
i Star-29 — z nowoczesną, bogato oszkloną kabiną kierowcy. Samochody te,
produkowane od 1968 r. są budowane nadal obok modelu Star-200. Przebieg
Stara-200 do naprawy glównej będzie wynosil 250 tyś. km.
W bieżącym roku Fabryka Samochodów Ciężarowych wyprodukuje łącznie 27 tyś.
różnych odmian samochodów Star. Dla porównania: w 1950 r. zbudowano
zaledwie 752 szt. ciężarówek Star-20.

Zdzisław Podbielski

-----------------------
Porównanie danych technicznych samochodów ciężarowych Star-20 i Star-200
zawarto na rysunku
-----------------------