Fotki:

Iskrownik motocyklowy
Autor: Inż. Andrzej Moldenhawer <>
Źródło: Młody Technik 3/1969 <http://www.mt.com.pl>

W każdym prawie motocyklu podstawowym elementem, decydującym o jego
sprawności, jest „magneto". Ta popularna nazwa określa iskrownik z
warującymi magnesami stałymi, zdolny do wytwarzania okresowo wysokiego
napięcia, które powoduje zapłon mieszanki w komorze spalania oraz wytwarza
prąd zmienny o nieustalonej częstotliwości, napięciu i natężeniu,
przeznaczony do oświetlania motocykla oraz do ładowania akumulatora.
Chociaż w chwili obecnej najnowsze motocykle, między Innymi pokazana na
pierwszej stronie okładki „Gazela", mają już tonę, nowocześniejsze
urządzenia do wytwarzania prądu, popularne „magneto" użytkowane jest u nas
nadal prawie w milionie motocykli, w silnikach do łodzi i innych
agregatach, a w związku z tym warto zapoznać się. z jego działaniem.
Iskrownik stanowi układ magnesów i cewki o dwóch uzwojeniach. Jedno z
uzwojeń cewki wraz z układeim magnesów stanowi prądnicę, tzn. ruch magnesów
indukuje w tym uzwojemu napięcie elektryczne. Prąd wytwarzany przez
prądnicę Jest prądem o zmiennym natężeniu; jego częstość odpowiada
prędkości kątowej obracającego się układu magnesów (a ta jest z kolei
określana przez częstość obrotów wału silnika). Przepływ tego prądu
indukuje więc napięcie elektryczne w drugim uzwojeniu cewki, przy czym
cewka jest tak skonstruowana, że w tym drugim uzwojeniu powstaje wysokie
napięcie, na zasadzie podobnej jak w zwykłym transformatorze. Iskrownik
zaopatrzony jest jeszcze w specjalny przerywacz, który przerywa prąd w
pierwotnym uzwojeniu cewki w chwili, gdy osiąga om maksymalną wartość.
Pozwała to uzyskać możliwie wysokie napięcie w uzwojeniiu wtórnym,
sięgające nawet kilkunastu tysięcy woltów.
Na schemacie pokazano główne elementy „magneta". Prąd w uzwojeniu
pierwotnym, przy zamkniętym przerywaczu, płynie poprzez masę do drugiego
końca uzwojenia cewki, a równocześnie ładuje kondensator. Ponieważ jednak
krzywka na wale w pewnym położeniu naciska na jedno z ramion przerywacza
powodując jego rozwalcie, w układzie niskiego napięcia zanika gwałtownie
przepływ prądu, wywołujący przez zjawisko indukcji powstanie napięcia w
poszczególnych zwojach w układzie wysokiego napięcia. Stosunek tego
wtórnego napięcia jest wprost proporcjonalny do stosunku uzwojeń napięcia
niskiego i wysokiego. Ażeby uzyskać minimalne niezbędne napięcie do
powstania łuku elektrycznego między elektrodami świecy, konieczne jest
uzyskanie kilku tysięcy woltów. Ponieważ maksymalne napięcie w układzie
niskiego .napięcia osiąga wartość 200 woltów, dlatego też stosuje się
kilkadziesiąt tysięcy zwojów w części wysokiego napięcia, w celu uzyskania
żądanych 8—12 tysięcy V. Tak duża ilość uzwojemia wymaga stosowania bardzo
cienkiego drutu o izolacji lakierowej oraz przedzielenia po-szozególnych
warstw zwojów dodatkowym materiałem izolacyjnym, ponieważ maksymalne
napięcie pomiędzy poszczególnymi uzwojeniami, graniczącymi z sobą na
skrajach, osiągać może 1000 V. Ostatnie zwoje połączone są z kablem
wysokiego napięcia i ze świecą, a całość jest dobrze izolowana. Ażeby
zapobiec spalaniu się styków przerywacza, pomiędzy którymi powstaje łuk
elektryczny o częstotliwości obrotów wału silnika, stosuje się kondensator
spełniający niejako rolę akumulatora, który równocześnie zwSeksza napięcie
w układzie niskiego napięcia w chwili rozwarcia styków. Dolna cewka
posiadająca zwiększoną ilość grubego uzwojenia przeznaczona jest jedynie do
wytwarzania prądu niezbędnego do zasilania żarówek i akumulatora (przez
prostownik).
Ważnym elementem decydującym o napięciu na świecy, jest wielkość szczeliny
między rdzeniem cewek a powierzchnią wirujących magnesów. Powinna ona być
możliwie najmniejsza.

Inż. Andrzej Moldenhawer