Fotki:

Zastava 1100 Mediteran
Autor: Zdzisław Podbielski <>
Źródło: Młody Technik 11/1980 <http://www.mt.com.pl>

Od kilku lat „Zastava 1100" trafia na polski rynek. Otrzymujemy te
samochody jako komponenty, czyli nie w pełni zmontowane. Montaż „Zastavy
1100" odbywa się w warszawskiej Fabryce Samochodów Osobowych, w liczbie ok.
10 tysięcy sztuk rocznie. Jest to wynik 15-letniej już współpracy pomiędzy
polskim i jugosłowiańskim przemysłem motoryzacyjnym Zakrojoną na szeroką
skalę współpracą zakładów motoryzacyjnych Polski i Jugosławii objęto
wytwarzanie układów hamulcowych, osprzętu elektrycznego, skrzyń biegów i
amortyzatorów. Zawarto porozumienia pomiędzy producentami autobusów obu
krajów. Szczególnie ważne we współpracy polsko-jugosłowiańskiej są kontakty
pomiędzy Fabryką Samochodów Osobowych w Warszawie a Zakładami „Crvena
Zastava" w Kragujevacu, rozpoczęte już w czasie zawierania przez FSO umów
licencyjnych z koncernem Fiat.
Montaż „Zastavy 1100" w Polsce, podobnie  jak  montaż  „Polskiego  Fiata
125p" w Jugosławii, traktowany jest jako powiększenie liczby różnych odmian
wytwarzanych pojazdów. „Zastavy 1100" zmontowane w Polsce oznaczane są
dodatkowo literką „p". a zmontowane w Kragujevacu „Polskie Fiaty 125p"
noszą nazwę „Zastava 125p".
„Zastavy 1100" ze znaczkiem „p", wyjeżdżające z FSO już od 1973 roku, są
zbliżone konstrukcyjnie do produkowanego we Włoszech od 1969 samochodu
„Fiat 128". Samochód ten zajmuje wśród modeli Fiata bardzo ważną pozycję.
Był to bowiem pierwszy samochód osobowy tej firmy, mający przedni układ
napędowy. Dwa lata później w belgradzkim salonie samochodowym Jugosławia
zademonstrowała „Fiata 128" we własnym wydaniu. Prezentowane w 1971 roku
cztery samochody nosiły oznaczenie „Zastava 101" i różniły się od włoskiego
wzorca rozwiązaniem tylnej części nadwozia.
„Fiat 128" ma klasyczne nadwozie typu sedan, składające się z „trzech
pudełek", tj. przedniej części silnikowej, środkowej pasażerskiej i tylnej
bagażowej, natomiast „Zastava 101", nazywana obecnie „1100", ma tylną część
bagażową integralnie związaną z częścią pasażerską nadwozia, a więc
pólkombi Właściwości użytkowe „Zastavy" są takie same, jak nadwozia typu
kombi A więc w tylnej ścianie nadwozia drzwi otwierane są do góry i
przytrzymywane dwiema podporami w pozycji otwartej. W „Zastawie" można
składać tylne siedzenie, więc możliwości przewożenia bagażu są bardzo duże.
Po złożeniu tylnego siedzenia otrzymuje się pomieszczenie bagażowe długości
1340 mm. Składanie tylnego siedzenia jest łatwe. Po zwolnieniu dwóch
uchwytów oparcie przechylamy o kąt 90" do przodu, tworząc z jego tylnej
ściany podłogę zwiększonego bagażnika.
W bieżącym roku pojawiła się na polskich drogach nowa odmiana „Zastavy
1100" nosząca nazwę „Mediteran".
Samochód ten to nie jest nic innego jak trzydrzwiowa wersja nadwoziowa
dotychczas wytwarzanej 5-drzwiowej ,,Zastavy 1100".
Zmian w samochodzie w nowej wersji nadwoziowej w porównaniu z dotychczas
wytwarzaną 5-drzwiową wersją jest niewiele. Różnice sprowadzają się
zasadniczo do wyglądu kota kierownicy, które w modelu „Mediteran", jest
bardziej nowoczesne, gdyż pochodzi z samochodu „Fiat 128 3P coupe". Obwód
kierownicy obłożony jest matową wykładziną poliuretanową. Owa szerokie
ramiona z przecięciami oraz duża piasta koła kierownicy z okrągłym
przyciskiem sygnału to rozwiązanie ładniejsze niż stosowane w modelu
5-drzwiowym łukowe ramiona kierownicy, wykonane z błyszczącego tworzywa.
Najwięcej zmian wynika z konstrukcji nadwozia z trojgiem drzwi. Przednie
fotele, oprócz mechanizmu zapewniającego regulację pochylenia oparcia, mają
również mechanizm umożliwiający odchylenie całego fotela do przodu, celem
ułatwienia wsiadania do samochodu pasażerom jadącym z tylu. Dźwigienki do
odchylania siedzeń przednich znajdują się przy ich zewnętrznych
krawędziach. Powiększono również długość drzwi bocznych, przesuwając
środkowe słupki dachu o około 11 cm.
Zmniejszenie liczby drzwi pomniejszyło masę własną samochodu o 15 kg, tym
samym o taką wielkość zwiększyło się obciążenie użyteczne pojazdu, które i
tak było bardzo duże i wynosiło 400 kg, czyli 5 osób i 50 kg bagażu.
Zmniejszenie masy własnej 3-drzwiowej wersji „Zastavy" nie wpływa na
poprawę właściwości jezdnych tego samochodu ani co do ilości zużywania
paliwa, ani też dynamiki pojazdu. Wóz rozpędza się do prędkości 100 km/h w
ciągu 19,8 s. Do trzydrzwiowej „Zastawy 1100" trudniej wsiadać, zajmowa nie
miejsc w samochodzie 4-drzwiowym jest zawsze łatwiejsze. Cena wozu
„Mediteran" w Polsce jest dlatego niższa o 4 tyś. zł od ceny wersji
5-drzwiowej. „Mediteran" znajduje nabywców nie tylko ze względu na niższą
cenę, ale przede wszystkim dlatego, że bezpieczniej jsst przewozić dzieci
na jego tylnym siedzeniu, nie trzeba się bowiem obawiać, że otworzą drzwi w
czasie jazdy.
Nowa wersja nadwoziowa montowanego w Polsce jugosłowiańskiego samochodu to
okazja do zaobserwowania zmian konstrukcyjnych i wyposażeniowych, jakim
podlega ten samochód. Nie są to zmiany, które w zasadniczy sposób
poprawiają właściwości użytkowe tego samochodu, jak np. nowy silnik, ale
jest ich wiele.
Oto one: ogrzewana szyba tylna, elektryczny zmywacz szyby przedniej, dwie
prędkości wycieraczek, lampka sygnalizująca niesprawność jednego z obwodów
hamulcowych, spełniająca jednocześnie rolę sygnalizującą zaciągnięcie
hamulca ręcznego.
Dalsze usprawnienia, dokonane po wieloletniej produkcji samochodu, to m.in.
zastosowanie wskaźnika temperatury cieczy chłodzącej oraz zlikwidowanie
ozdobnych, chromowanych kołpakół kół jezdnych na rzecz osłony wyłącznie
piast kół.
Nie można powiedzieć, że „Zastava 1100" to mało nowoczesny samochód.
Sylwetką na pewno nie dorównuje takim najnowszym pojazdom, jak np. „Ford
Fiesta", „Opel Kadett", ale rozwiązania innych zespołów są nadal nowoczesne
i dobre. Samochód dobrze zachowuje się w ruchu, jest pojemny, zapewnia
komfort jazdy od powiada jacy współcześnie budowanym pojazdom klasy
średniolitrażowej (bliżej 1 litra pojemności silnika).
Gdy „Zastava 1100" otrzyma silnik 1300 cma, którego produkcję już zaczęto w
Zakładach w Kragujevacu, poprawią się cechy ruchowe pojazdu, dotychczas
„Mediteran" ma układ napędowy stosowany od wielu lat w „Zastavach 1100".
Zdzisław Podbielski

Dane techniczne samochodu „Zastava 1100p Mediteran"
Nadwozie samonośne 3-drzwiowe, 5-miejscowe.
Silnik 4-suw., 4-cyl. rzędowy, chłodzony cieczą, ustawiony poprzecznie z
przodu, zblokowany ze skrzynią biegów i przekładnią główną, napędza koła
przednie.
Średnica cyl x skok tłoka/pój, skokowa -80 x 55,5 mm/1116 cm3 Moc maks. -
40,5 kW (55 KM-DIN) przy 6000 obr./min.
Stopień sprężania 8,8 : 1.
Skrzynka przekładniowa 4 biegowa całk. synchronizowana, sterowana dźwignią
umieszczoną w podłodze.
Zawieszenie przednie; zwrotnice kolumnowe typu Mc Pherson (wysokie kolumny
amortyzatorów z górnymi sprężynami śrubowymi), wahacze poprzeczne,
stabilizator.
Zawieszenie tylne; trójkątne wahacze poprzeczne, 2-piórowy resor
poprzeczny, amortyzatory teleskopowe.
Hamulce dwuobwodowe, przednie tarczowe, tylne bębnowe z regulatorem siły
hamowania. Hamulec ręczny, mechaniczny na koła tylne.
Ogumienie o wymiarach 145 SR 13.
Długość/szer./wys. pojazdu - 383,6/159/137,2 cm.
Rozstaw osi - 245 cm.
Masa własna pojazdu - 820 kg.
Prędkość maksymalna - 135 km/h.
Zużycie paliwa 8-10 1/100 km.