Fotki:

Zaporożec ZAZ-968M
Autor: Zdzisław Podbielski
Źródło: Młody Technik 1/1982 <http://www.mt.com.pl>

Na drogach Polski widać ostatnio co raz więcej radzieckich samochodów
Zaporożec. Najnowsze z nich to zmodernizowane wersje znanego już w naszym
kraju Zaporożca ZAZ-968, który był importowany do nas w 1973 roku. Do końca
br. trafi na polski rynek 5200 zmodernizowanych Zaporożców, a w przyszłym
roku przewiduje się zakupienie dalszych 5000 sztuk tych pojazdów.
Wielki popyt na samochody osobowe w Polsce sprawia, że nowe radzieckie
ZAZ-y szybko znajdują nabywców. Za cenę nominalną 150 tyś. zł klient
otrzymuje samochód znacznie unowocześniony w porównaniu z poprzednim
modelem oznaczonym ZAZ-968A. Należy dodać, że to unowocześnienie dotyczy
przede wszystkim zewnętrznego wystroju nadwozia. Zniknęły wystające z
błotników tylnych duże "kieszenie", w które łapane było powietrze do
chłodzenia silnika. Zmieniono przednią i tylni) ścianę nadwozia wraz ze
zderzakami oraz pokrywę komory silnika. Choć w bryle zewnętrznej Zaporożec
nadal przypomina nie wytwarzany już niemiecki samochód NSU Prinz, w jego
wyglądzie wprowadzono nowoczesne akcenty. Najwięcej tych nowoczesnych cech
jest w tylnej części nadwozia. W miejsce okrągłych kloszy tylnych lamp z
chromowanymi i ozdobnie kształtowanymi ramkami, wprowadzono prostokątne
poziome lampy zespolone, które sprawiają, że samochód wydaje się niższy. W
miejsce wspomnianych wystających łapaczy powietrza wprowadzono podłużne,
nie rzucające się w oczy, użebrowania.
Ukształtowanie błotników tylnych oraz pokrywy komory silnika ma związek z
obiegiem powietrza potrzebnego do chłodzenia silnika. Żeberka w prawym
tylnym błotniku ustawione są tak, aby następował intensywny wlot po wietrzą
w czasie jazdy. Wylot ogrzane go powietrza od górnych partii silnika
następuje przez szczeliny w lewym tylnym błotniku - szczeliny skierowane są
ku tyłowi. Główny wlot powietrza do chłodzenia silnika znajduje się z lewej
strony na pokrywie komory silnika. Wlot powietrza jest wymuszony, gdyż jest
ono zasysane przez dużych rozmiarów wentylator chłodzący silnik. Ponad to w
tylnej ścianie nadwozia, pod tablicą numeru rejestracyjnego, znajduje się
dodatkowy wlot powietrza, które wpada na łopatki wentylatora.
Przednia ściana Zaporożca przypomina czechosłowacką Skodę 100/110 -jest
wypukła i ma wklęsłe przetłoczenia w miejscach osadzenia reflektorów. Po
między reflektorami umieszczono szeroką ozdobną listwę, wykonaną z czarnego
elastycznego tworzywa, a na listwie napis "ZAZ-968M". Po obu stronach
ozdobnej listwy są podłużne klosze lamp kierunkowskazów. Ramki reflektorów
są czarne, co stwarza harmonię wystroju w kolorze czarnym, razem ze
wspomnianą listwą ozdobną zderzakiem, który w środkowej części ma nakładki
z czarnej gumy, a na obu końcach nakładki z czarnego tworzywa Identycznie
wykonany jest zderzak tylny, Nowy Zaporożec nie ma nadmiernej ilości
błyszczących chromów.
Pierwszy egzemplarz produkowanego obecnie Zaporożca ZAZ-968M
zademonstrowano na wystawie w Moskwie w 1977 roku Miał on wówczas kota
jezdne z samochodu Lada 1200, czyli WAZ-a-2101. W produkcji seryjnej, która
ruszyła pod koniec 1979 roku, pozostały koła ze starszych modeli Zaporożca;
szkoda, bo z kołami Łady ZAZ korzystniej się prezentował.
We wnętrzu Zaporożca jest sporo miejsca dla 4 osób, znacznie
przestronniejsze jest wnętrze nadwozia samochodu z Ukrainy niż wnętrze
nadwozia naszego Fiata 126p. Przydałyby się jednak w Zaporożcu
wygodniejsze, lepiej ukształtowane fotele przednie
Ścisłe powiązanie organizacyjne fabryki w Zaporożcu z wielką fabryką WAZ
widoczne jest w niektórych detalach stosowanych w Zaporożcu. Na desce
rozdzielczej ZAZ-a spotykamy "wazowskie" wskaźniki i przełączniki. Od
WAZ-a-2101 pochodzi pompa paliwowa i dwuprzelotowy gaźnik.
Silnik Zaporożca 968M, z wyjątkiem osprzętu i rur wydechowych, nie został
poddany modernizacji i pochodzi ze starszych modeli samochodów tej marki.
Jest to, 2 konstrukcyjnego punktu widzenia, ciekawa jednostka napędowa,
o rozwiązaniach rzadko spotykanych. W kadłubie silnika wstawione są bogato
użebrowane cztery tuleje cylindrowe. Tuleje te umieszczone są w dwóch
rzędach i tworzą układ widlasty o kącie rozwarcia 90 . Dwa rzędy cylindrów
ma ją oddzielne aluminiowe głowice, również użebrowane. Wał korbowy
podparty jest w trzech punktach, napędza za pośrednictwem kół zębatych
wałek rozrządu, umieszczony centralnie w widłach cylindrów. Sterowanie
zaworami odbywa się za pośrednictwem długich lasek popychaczy i dźwigienek
zaworowych, umieszczonych na dwóch wałkach tzw. klawiatury. Zawory ssący i
wydechowy umieszczone są równolegle względem siebie.
Bardzo ważnym elementem, gwarantującym skuteczność chłodzenia powietrzem
silnika, jest dużych rozmiarów wielołopatkowy wentylator. Zamocowany on
jest w obudowie, tuz nad silnikiem, i napędzany paskiem klinowym od wału
korbowego. Razem z silnikiem połączone są w zwarty blok napędowy: sprzęgło,
skrzynia biegów i przekładnia główna.
Zaletą silnika chłodzonego powietrzem jest przede wszystkim wyeliminowanie
kłopotliwych czynności związanych z obsługą wodnego układu chłodzącego.
Wadą jest głośna praca wentylatora-dmuchawy Wieloletnie stosowanie nie
zmienionego źródła napędu Zaporożca może wskazywać na niezawodność tego
zespołu. Jeszcze jedną zaletę dostrzegamy w silniku Zaporożca zadowala się
on tańszą, niebieską benzyną, nawet o liczbie oktanowej 76.
Niestety, w nowym Zaporożcu pozostała wada z poprzednich modeli: dostęp do
wlewu paliwa uzyskuje się dopiero po otwarciu pokrywy silnika. Takie
rozwiązanie można uznać nie tylko za mało wygodne, ale wręcz niebezpieczne.
Pomimo istniejących osłon przy wlewie, niebezpieczeństwo rozlania benzyny
na gorący silnik jest bardzo duża.
W poprzednich modelach Zaporożca koło zapasowe umieszczone było, podobnie
jak w naszym Fiacie 126p, w bagażniku, tuż przy ścianie czołowej. Koło
zapasowe skutecznie zmniejszało skutki czołowego zderzenia, ale również
ograniczało pojemność bagażnika. Funkcję ochronną przed skutkami zderzenia
spełnia teraz wypukła, sztywniejsza ściana przednia nadwozia. Przeniesienie
koła zapasowego do tylu, w prawy narożnik komory silnika, zwiększyło
pojemność bagażnika prawie dwukrotnie - do 195 cm3. Oprócz zwiększonej
pojemności, bagażnik ma teraz wewnątrz osłony z tworzywa sztucznego,
oddzielające umieszczone w bagażniku takie elementy, jak np. zbiorniczek
płynu hamulcowego i zbiorniczek na wodę spryskiwacza szyb. W komorze
bagażnika znajduje się nadal akumulator, który ma pojemność 55 Ah.
W poprzednim modelu Zaporożca były dwa zbiorniczki płynu, oddzielnie dla
każdego obwodu hamulcowego Zastąpiono je teraz jednym dwukomorowym
zbiorniczkiem, podobnie jak w Fiacie 126p. Zmieniono również kształt
zbiorniczka spryskiwacza szyb z butelkowego na prostopadłościan, inna jest
pompka spryskiwacza mocowana razem ze zbiorniczkiem.
Ze względu na tylnonapędowy układ, Zaporożec miał niekorzystny rozkład
obciążeń na osie. Po przeniesieniu koła zapasowego do tylu, obciążenie osi
tylnej jeszcze bardziej wzrosło. Nierówny rozkład obciążeń na osie ujemnie
wpływa na stabilność pojazdu w ruchu, tym bardziej że zawieszenie kół
przednich jest twarde.
Nowy Zaporożec z pełnym obciążeniem 320 kg rozpędza się do 100 km/h w ciągu
35 s. Dynamika nie jest więc najlepsza, natomiast możliwość poruszania się
po nierównościach drogi bardzo duża. Zaporożec ma bardzo duży prześwit
drogowy, nie spotykany w samochodach osobowych, bo aż 175 mm.
Na uwagę zasługuje bogate wyposażenie seryjne w narzędzia kierowcy,
składające się z ok. 30 pozycji. W komplecie tym jest m. in. pompka do kół,
ciśnieniomierz, łyżki do zakładania opon oraz korba do rozruchu silnika.


Zdzisław Podbielski

Dane techniczne samochodu ZAZ-968M
Nadwozie samonośne, 2-drzwiowe, 4 miejscowe.
Silnik 4-suwowy, 4-cylindrowy, widlasty, chłodzony powietrzem, umieszczony
z tyłu pojazdu, napędza koła tylne
Średnica cyl. x skok tłoka/poj. skokowa 76 x 66/1197 cm3.
Moc maks. 31,5 kW (43 KM-DIN) przy 4400 obr./min.
Stopień sprężania 7,2 : 1.
Skrzynka przekładniowa 4-biegowa, synchronizowana.
Zawieszenie przednie: dwa poprzeczne drążki skrętne, amortyzatory
teleskopowe ze sprężynami śrubowymi.


Zawieszenie tylne: trójkątne wahacze wleczone, sprężyny śrubowe,
amortyzatory teleskopowe
Hamulce dwuobwodowe, przednie i tylne bębnowe, hamulce ręczny działa na
koła tylne
Ogumienie o wymiarach 155-330, czyli 6,15-13.
Długość/szer./wys. pojazdu 3765/1490/1400 mm
Rozstaw osi - 2160 mm
Masa własna pojazdu - 790 kg (z wyposażeniem - 840 kg).
Prędkość maksymalna - 123 km/h.
Zużycie paliwa 8 l/100 km przy V=90 km/h.