Fotki:

Pierwszy - Najnowszy samochód Warszawskiej Fabryki Samochodów Osobowych
Autor: Zdzisław Podbielski <>
Źródło: Młody Technik 11/1974 <http://www.mt.com.pl>

Decyzja o budowie w Warszawie fabryki produkującej samochody osobowe
została powzięta w lipcu 1948 roku. Nawiązano kontakty z wioską firmą Fiat,
która miała udostępnić dokumentację na budowę fabryki, a później
dokumentację konstruk-cyjno-technologiczną, wg której wytwarzane miały być
samochody osobowe Fiat 508 i znajdujący się jeszcze w opracowaniu nowy
model — Fiat 1100.
W czasie trwania prac budowlanych umowa z Fiatem została zerwana z powodu
zaostrzenia się stosunków politycznych pomiędzy krajami socjalistycznymi a
kapitalistycznymi.
Rozpoczętą budowę fabryki ukończono po podpisaniu umowy licencyjnej (w
styczniu 1950 r.) ze Związkiem Radzieckim. Zakupiona licencja dotyczyła
produkcji w Warszawie samochodu osobowego wytwarzanego w Gorkim nad Wołgą.
Zdolność produkcyjna fabryki była obliczona na 25 tyś. sztuk samochodów
rocznie. Samochód osobowy GAZ M-20 „Pobieda" otrzymał w Polsce nazwę
„Warszawa". Pierwszy egzemplarz „Warszawy" zjechał z taśmy montażowej
Warszawskiej Fabryki Samochodów Osobowych 6 listopada 1951 r.
Ze źródeł fabrycznych dowiadujemy się, że koszt zakupu dokumentacji i
pomocy technicznej w budowie fabryki wyniósł 130 milionów zł, natomiast
fabryczny park maszynowy kosztował ok. 250 milionów zł.
W momencie uruchomienia produkcji „Warszawa" była nowoczesnym samochodem.
Jej konstrukcja nie różniła się nawet w szczegółach od licencyjnego wzorca.
Nadwozie miało aerodynamiczny kształt, reflektory przednie były
wkomponowane w obrys błotników, które tworzyły integralną część bocznej
ściany pojazdu. Samochód przewidziany był do .przewozu 5 osób na dwóch
jednolitych kanapach. Wygodą jazdy „Warszawa" odpowiadała najnowszym
samochodom zagranicznym z lat pięćdziesiątych. Bardzo ważną zaletą
„Warszawy" była jej mocna konstrukcja oraz duże, 16-calowe koła. Trzeba
bowiem pamiętać, że poruszanie się wtedy, zaraz po wojnie, po polskich
drogach nie było łatwe, z powodu złego stanu ich nawierzchni.
„Warszawa" oddała wielkie usługi w motoryzacji kraju. Wykorzystując wiele
zespołów nadwozia i układu jezdnego „Warszawy" wytwarzano od 1957 roku
pierwszy powojenny polskiej konstrukcji samochód osobowy „Syrenę". Na bazie
„Warszawy" opracowano w Lublinie samochód dostawczy „Żuk", który wraz z
„Nysą" wytwarzany jest do dzisiaj.
Stale modernizowana, „Warszawa" była produkowana przez 22 lata. Do 28
lutego 1973 r., kiedy zakończono produkcję „Warszawy", FSO dostarczyła 254
tyś. tych pojazdów; z tej liczby 145 tysięcy wozów sprzedano za granicę.
Współpraca z włoską firmą Fiat, która została przerwana w 1949 roku, doszła
do skutku 16 lat później. Początkowo zamierzano własnymi siłami uruchomić
produkcję samochodu polskiej konstrukcji. Były już gotowe prototypy
pojazdów, opracowano modele „Syrena-110" i „Warszawa-210". Jednak opłacalna
wielkość produkcji, wynosząca docelowo 100 tyś. samochodów rocznie, mogła
być osiągnięta tylko przy pomocy doświadczonej zagranicznej firmy. Brane
były pod uwagę dwie firmy: Renault i Fiat. Samochody Renault 8 i Fiat 1300
cieszyły się dobrą opinią wśród samochodów średniej klasy europejskiej.
Ostatecznie, w końcu grudnia 1965 r., podpisano umowę licencyjną z firmą
Fiat. Umowa dotyczyła produkcji w Polsce nowego modelu samochodu
przygotowywanego w tym czasie do produkcji w Turynie.
Samochodem tym okazał się Fiat 125, z którego licencjobiorca otrzymał
nadwozie, natomiast silnik wybrano z dotychczas wytwarzanego modelu Fiata
1300/1500. Połączenie obu konstrukcji samochodów w jedną pozwoliło uzyskać
nowoczesny wygląd pojazdu, kryjący w sobie wypróbowa ne, dobre zespoły
napędowe.
W ciągu zaledwie dwóch lat od podpisania kontraktu z Fiatem, w dniu 28
listopada 1967 r., z taśmy montażowej zjechał pierwszy Polski Fiat 125p.
Koszt zakupu tej licencji był wysoki w porównaniu z kosztami zakupu
licencji Warszawy. Inwestycja, w postaci przebudowy FSO i przystosowania
jej do wielkoseryjnej produkcji samochodów PF 125p kosztowała 2,8 miliarda
zł i 32,5 miliona dolarów. Nakłady te zostały jednak już dawno zwrócone
uzyskanymi wpływami ze sprzedaży samochodów. Polski Fiat 125p, którego
produkcja wynosi obecnie ok. 100 tyś. sztuk rocznie, sprzedawany jest do
kilkudziesięciu krajów świata. W latach ubiegłych powyżej 70% produkcji PF
125p kierowano na eksport.
O zaletach konstrukcyjno-eksploatacyjnych samochodów PF 125p nie trzeba
szerzej mówić. Znamy ten pojazd wszyscy. Odbiorcy zagraniczni, wśród
których są kraje o wysoko rozwiniętej produkcji samochodów osobowych, jak
np. Francja i RFN, zaliczają naszego Fiata do dobrych samochodów średniej
klasy europejskiej. Produkcja PF 125p jest wysoko zautomatyzowana. Tak np.
obróbkę skrawania skrzyni biegów Fiata wykonuje się na jednej linii
automatycznej, natomiast skrzynia biegów Warszawy wytwarzana była na około
50 stanowiskach roboczych.
Z zakupem licencji uzyskaliśmy nie tylko nowoczesny samochód, ale przede
wszystkim nowoczesne metody wytwarzania w całym polskim przemyśle
motoryzacyjnym.

Zdzisław Pod bielski